MÜZİK KÜLTÜRÜMÜZDE TEKE YÖRESİ BURDUR SİPSİLİSİ(SİPSİSİ) 4

İNANÇ EKİNCİ



Teke yöresinde, Teke yöresine ve Türkiye’ye sipsiliyi yeniden tanıtan, yeniden sevdiren Gölhisar’ın Asmalı köyünde yaşayan sipsili ustalarının babası Osman Ali Aslanın yanında uzun süre çıraklık yapmış otantikliği kaynağından almış, Şahin Akay, Ferhat Erdem gibi sanatçıları etkilemiş ve etkilenmiş bir ustamızdır. Gölhisar ilçesi Armutlu mahallesinden Osman Yiğit’in ilginç sipsili çalmasını dinlemiş ve izlemiştir.

Dirmil ekolunu yerinde izlemiş ve gözleyerek bilgi ve görgüsünü arttırmıştır. Araştırmacı ve derlemeci babasının derlemelerini sürekli izleyerek, dinleyerek ilginç sonuçlara varmıştır.

Burdur Gölhisar doğumlu olan sanatçı bir taraftan ilköğrenimini yaparken bir taraftan da Şaban Sirel usta ile sipsili çalışması yapmıştır. Lise öğrenimi süresince Osman Ali Aslanın çıraklığını yapmıştır.

Marmara Üniversitesi Müzik Eğitimi Bölümü sınavlarını kazanarak müzik öğrenimini tamamlamıştır.

Süleyman Demirel Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik bölümünün açmış olduğu öğrenim görevlisi sınavını kazanarak aynı üniversitede görev yapmaktadır.

Uluslararası yarışmalarda ülkemizi temsil ederek başarı belgesi almıştır. (Fransa Dijon’da, Polonya Krakow’da) . Yurt içi oyun ekiplerine teke yöresi türkülerini çalarak eşlik etmektedir. Ulusal oyun ekiplerine uluslararası yarışmalarda eşlik etmektedir. Kendi üniversitesinin Halkoyunları ve THM korosuna eşlik etmektedir.Ayrıca Hoytur,Anadolu folklor vakfı,Tuana,Gazi üniversitesi,Ankara üniversitesi oyun ekiplerine de eşlik etmektedir.

“Otantik ustalarımızla ve diğer ustalarımızla sürekli diyalog içindeyim. Öncelikle Kazım Yılmaz , Ali Tekin, Mehmet Ali Kayabaş gibi ustalarımızın kişisel tekniklerinin, sipsililerini, çaldıkları melodileri (Türküleri) inceleyip takip etmekteyim. Araştırmacı, derlemeci babam Abdurrahman Ekinci’nin derlemelerini izleyerek dinleyerek kayıtlarını tutuyorum, arşivini yapıyorum.

Sipsinin boyutları üzerinde durulması gerekirse şu açıklamayı getirmek yararlı olacaktır. Aslında diğer ustalarımız kendi dilleri ile konunun gereğini dile getirmişlerdir. Ben yerel basında ve ulusal basında yapılan ve yazılan yanlışlıklar üzerinde durmayı daha uygun buluyorum.

www.burdur.gov.tr Mefdaa. internet sitesinde ilgili yazar sipsinin boyunun yirmi cm olarak vermiştir . Bu boyutta bir sipsi sipsilikten çıkar. Gerçek boyutlar çizimlerdir.

I.T.Ü. Devlet Konservatuvarı Saz Yapım Bölümü Öğretim Görevlisi bir yazarımız sol karar bir sipsilinin boyutunu 20cm, la karar bir sipsili’nin boyunu ise 18cm olarak vermiştir. Masa başı bir çalışma olduğuna inandığım bu çalışma da Otantik ölçülere uymamaktadır. Gerçek boyutlar çizimdedir.

Burdur basınında sipsinin bir buçuk oktav ses genişliğine sahip bir saz olduğu savlanmaktadır. Bilindiği gibi sipsilinin üzerinde beş delik altta bir delik bulunmaktadır. Her delik bir ses bir de kapalı vazıyetteki ses yedi ses olur.

İyi bir usta, iyi bir sipsi ile üç ses daha çıkarabilir. Toplam dokuz ses civarında bir genişliğe varılır. Bir buçuk oktav ses genişliği 12 ses demektir. Benim sipsi ile çaldığım türkülerin hiç birisi on sesi aşmamıştır.



Burdur Life,Burdur Belediyesi Kültür Hizmetleri Dergisinin 57. sayfasında ilgili yazar sipsiye “dilli dük” demektedir. İki saz birbirinden çok farklı iki sazdır. Karıştırılmaması gerekir’’.

Sipsili bir çocuk ve çoban çalgısıdır.

“Çoban çocuklarımız da ağaç kabuğundan en eski Türkler gibi bura bura boru yapıp ve sipsi (sıbızgı) takıp öttürürler.”24

Anadolu ve Trakya’da çocuk düdüklerinin yapılma adetleri çeşitlidir.Fakat, aslının bir uydurmalık, bir gelenekten kalmalığı apaçıktır: Tekerlemeleri ve göreneği vardır. Ağaç kabuğundan buru burup tepesine (sipsi) takmaları çocukların bir marifetidir. (sipsi)ile (boru) bu oyuncakta iç içe geçmiş bulunuyor.”25

Siz nice nice sazlar yapın, yaratın çobanlar, çocuklar. Biz onları bulur ,alır, kullanır, korur gelecek nesillere aktarırız. Varsın adları ne olursa olsun.

‘Anadolu’nun Kızılırmak yayı içinde Hattuşaşa-Boğazköyde Hatiler Anadolu’nun en eski sahiplerinden sayılırlar. Daha sonrada Anadolu’ya Hititler sahip oluyor. Bu iki kültür

Ekrem AKURGAL

Anadolu Kültür Tarihi

Geç Hitit Dönemi M.Ö. 700

Luwi kültürünün harmanlanmasıdır. M.Ö.2500 —3000”26

“Bunların Kimisi yine tipik tören alayı görünümündedir.Kimisi ise cambazlar, müzisyenler ve av sahnelerinin betimleridir. “26

“Anadolu Kültür Tarihi 227 sayfa 123 A,B adı altında yayınlanan kaya kabartmalarında M.Ö. 700 yılında topraklarımızda çalınan telli ve ötkü sazlarını göstermektedir.“27—28—29

Anadolu’da çalınan sazlar kayalara kabartma olarak işlenirken bu sazlar vazoları süslerken, biz dediğimiz bizi biz yapan atalarımız nerelerde neler yapıyorlardı.

“Bazı modern tarihçiler, Avarların tarihi köylerinden bahsederken , bir zamanlar Çin’in kuzey bozkır sınırlarında yaşamış olan büyük ihtimalle Proto Moğol nesli olan halkları kastetmektedir. M.Ö ilk 1000 yılın geç döneminde Çin kaynaklarında, bunlar Hu olarak bilinirlerdi esasen Hu ibaresi Çinlilerce tanınan ilk atlı , okçu olarak gözükmektedir.“30

“Kuzeydoğu Macaristan yakınında tepede bulunan bütün Avar mezarlarının en zengini olan , zengin asil mezarına gömülen insan olduğuna inanıyorlar.”

Bu mezarların birisinden çıkarılan Avar çifte kavalları ile Hunların, Anadolu’da ki Hititlerden hiçte geri kalmadığını, ispatlar.”31



Sipsilinin Türkler tarafından İsa’dan önce bin yıllarından önce çalındığının ispatıdır.

“Tukiyu (Türk) Erkeklerinin düşkünlükle (hyupu) çaldıklarını kadınlarının (çelik çomak) oynamayı sevdiklerini Çin kaynağından öğreniyoruz. Pipanın neslimizden iki bin kusur yıl önceleri Türkistan’dan Çin’e geçtiğini Çinliler haber vermiştir. “



“Mezapotamya’ nın diğer bir üflemeli enstrümanı eskiden çifte düdük veya çifte fülüt denilen ve bir çift kamış veya borudan oluşan ça1gıdır.“33-A

Çifte Obua, tef ve ksilofona benzer bir enstrüman çalan müzisyenler; fildişi kutu,

YENİ ASSUR DÖNEMİ

Sadberk Hanım Müzesi’ndeki URARTU kemer parçası

Saz ve çifte obua çalan kızlar ; Mısır, 18. Sülale

“(Obua) Çifte düdük veya çifte fülüt yazılı belgelerde geçer GI—DI ses çıkarın kamış ile eşitlenebilmektedir. Akatça karşılığı EMBUBU dur.”33-B

“Uygur duvar resimlerinde,Turfan duvarlarından alınmış Türk flütçüleri